Κλιματική Αλλαγή – Μετριασμός και Προσαρμογή

Η κλιματική αλλαγή αναγνωρίζεται πλέον ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα με τις συνέπειές της να αναφέρονται συχνά και ως κλιματική κρίση. Ήδη οι σχετικές δράσεις για την προσαρμογή και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής έχουν νομοθετηθεί και αποτελούν προτεραιότητα σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο.

Το βασικότερο μέσο για τη συμβολή της HELLENiQ ENERGY στην αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής ήταν και παραμένει η ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η εξοικονόμηση ενέργειας. Αν και τα καύσιμα υψηλών περιβαλλοντικών προδιαγραφών (π.χ. μηδενικού θείου), τα οποία έχουν αυξανόμενη ζήτηση κατά την τελευταία δεκαετία, συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, την ίδια στιγμή η ενεργειακή κατανάλωση των μονάδων παραγωγής τους αυξάνεται σημαντικά. Καθίσταται σαφές, ότι η κατανάλωση ενέργειας αντιστοιχεί σε ένα σημαντικό λειτουργικό κόστος των δραστηριοτήτων του Ομίλου και είναι ταυτόχρονα η κύρια πηγή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός στόχος της HELLENiQ ENERGY είναι να μειώσει σημαντικά το ανθρακικό αποτύπωμα σε όλες τις δραστηριότητές και να επιτύχει το όραμα της κλιματικής ουδετερότητας, έτσι ώστε να ηγηθεί της ενεργειακής μετάβασης στην Ανατολική Μεσόγειο, διασφαλίζοντας τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων στις κύριες δραστηριότητές της και αναπτύσσοντας ένα διευρυμένο χαρτοφυλάκιο προϊόντων ενέργειας, προς την κατεύθυνση ενός ολοκληρωμένου Όμιλου εταιρειών, ο οποίος παράγει και διαθέτει στην αγορά όλες τις σύγχρονες μορφές ενέργειας, αναπτύσσοντας παράλληλα νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Όσον αφορά στον τομέα των ΑΠΕ, η αναπτυξιακή στρατηγική συνίσταται σε έναν συνδυασμό ωρίμανσης ενός διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου έργων (φωτοβολταϊκά, αιολικά και σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας), καθώς και σε στοχευμένες εξαγορές ώριμων ή εν λειτουργία έργων.

Όσον αφορά την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών CO₂, ο Όμιλος παρακολουθεί συστηματικά, τόσο τις άμεσες εκπομπές (Scope 1), όσο και τις έμμεσες εκπομπές (Scope 2 και 3) στην πλειονότητα των δραστηριοτήτων του, ακολουθώντας τη μεθοδολογία του GHG Protocol, ενώ για τις δραστηριότητες εντός Ελλάδας, από το 2020 και μετά, πραγματοποιείται πρόσθετη πιστοποίηση, σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ISO 14064. Ειδικότερα, για τα ποσοτικά δεδομένα του 2023, οι επαληθευμένες άμεσες εκπομπές (Scope 1) για τα τρία διυλιστήρια που μετέχουν στο ΣΕΔΕ – ΕU ETS ανέρχονται σε 3,825 εκατ. τόνους CO_2e, ενώ οι έμμεσες εκπομπές του Ομίλου (Scope 2) από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας αντιστοιχούν σε 336 χιλιάδες τόνους CO_2e (συμπεριλαμβανομένων των θυγατρικών), λαμβάνοντας υπόψη ότι μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται προέρχεται από ΑΠΕ ή/και καλύπτεται από εγγυήσεις προέλευσης, με αποτέλεσμα την αντίστοιχη μείωση των έμμεσων εκπομπών.

Είναι σκόπιμο να σημειωθεί, ότι τα διυλιστήρια του Ομίλου συμμετέχουν, από την ίδρυσή τους, στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ – EU ETS), και ακολουθούν όλες τις διαδικασίες παρακολούθησης, υπολογισμού και επαλήθευσης των εκπομπών σύμφωνα με τους Κανονισμούς της 4^ης φάσης του 2021-2030, που απαιτούν ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια στον τρόπο παρακολούθησης.

Παρατηρείται, επίσης, το κόστος συμμόρφωσης για την 4^η φάση του ΣΕΔΕ έχει αυξηθεί καθοριστικά και αυτό λόγω των αυξημένων στόχων μείωσης εκπομπών CO₂ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της μείωσης του ποσοστού δωρεάν δικαιωμάτων που κατανέμονται σε όλα τα διυλιστήρια στην Ευρώπη, αλλά και της σημαντικής αύξησης (10πλασιασμός) της τιμής των δικαιωμάτων τα τελευταία έτη (από 8€/tn αρχές του 2018 σε περίπου 80€/tn στο τέλος του 2023).

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι τελικές επαληθευμένες εκπομπές CO₂ των τριών διυλιστηρίων του Ομίλου για τα έτη 2022 και 2023, καθώς και τα αντίστοιχα δωρεάν δικαιώματα.

Ο Όμιλος στην πορεία υλοποίησης του ενεργειακού μετασχηματισμού προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, επενδύει στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Συμβάλλει με τον τρόπο αυτό στην αποτροπή σημαντικού ποσοστού εκπομπών CO₂ (ακόλουθο διάγραμμα), οι οποίες θα εκπέμπονταν αν η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας προερχόταν από έναν συμβατικό πάροχο του εγχώριου δικτύου ηλεκτροπαραγωγής.

Η HELLENiQ ENERGY καταγράφει επίσης και τις άλλες έμμεσες εκπομπές (Scope 3) από τις δραστηριότητές της. Οι βασικότερες προέρχονται από τη χρήση των προϊόντων της, καθώς και από την προμήθεια και μεταφορά πρώτων υλών, προσθέτων, εξοπλισμού και προϊόντων με πλοία (εισαγωγές, ενδιάμεσες μεταφορές και εξαγωγές). Στο πλαίσιο της καλύτερης παρακολούθησης και μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος, ο Όμιλος έχει προχωρήσει σε λεπτομερή καταγραφή των έμμεσων εκπομπών του από ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα από τις προαναφερθείσες κύριες πηγές, αλλά και από άλλες υποστηρικτικές δραστηριότητες, όπως δραστηριότητες γραφείων, π.χ. αεροπορικές πτήσεις, ιδιωτικές και άλλες μεταφορές εργαζομένων και διαχείριση αποβλήτων.

Η HELLENiQ ENERGY, μέσω της θυγατρικής της HELLENiQ RENEWABLES, διαθέτει έργα συνολικής ισχύος που ξεπερνούν τα 4,2 GW σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, τα οποία αφορούν κυρίως φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, καθώς και σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς της HELLENiQ RENEWABLES ανέρχεται σε σχεδόν 356 MW έργων ΑΠΕ, εκ των οποίων τα 241 MW αφορούν Φ/Β πάρκα και τα 99 MW αιολικά πάρκα στην Ελλάδα, ενώ τα 15 MW αφορούν Φ/Β πάρκα στην Κύπρο.

Ένα από τα κυριότερα Φ/Β έργα σε λειτουργία στην Ελλάδα είναι το φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 204 MW στην Κοζάνη, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2022 και υπολογίζεται ότι παράγει ενέργεια 350 GWh ετησίως, ικανή να εξασφαλίσει την παροχή καθαρής ενέργειας μηδενικών εκπομπών για 75.000 νοικοκυριά, με ετήσιο όφελος, σε επίπεδο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα άνω των 90.000 τόνων. Στον τομέα των αιολικών πάρκων τα κυριότερα έργα της HELLENiQ RENEWABLES βρίσκονται στην περιοχή της Νότιας Εύβοιας ισχύος 37 MW και στην περιοχή της Μάνης ισχύος 55 MW.

Παράλληλα, το χαρτοφυλάκιο έργων Σταθμών Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΑΗΕ) της HELLENiQ RENEWABLES αυτή τη στιγμή απαριθμεί 25 έργα συνολικής ισχύος 1.093 MW. Από τα εν λόγω έργα, 18 αφορούν σε μεμονωμένους (stand alone) ΣΑΗΕ, ενώ 7 σε σταθμούς ΑΠΕ με αποθήκευση κατάντη του μετρητή (behind the meter) της παρ. 11Α του άρθρου 10 του Ν. 4685/2020. Οι ΣΑΗΕ του εν λόγω χαρτοφυλακίου βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, από το στάδιο της έκδοσης Άδειας Αποθήκευσης από την ΡΑΑΕΥ, έως το στάδιο των αιτήσεων για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης.

Στην Α’ Ανταγωνιστική Διαδικασία υποβολής προσφορών για χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης ΣΑΗΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 143ΣΤ του Ν. 4001/2011 (Α’ 179), επιλέχθηκαν τρεις ΣΑΗΕ της HELLENiQ RENEWABLES, συνολικής ισχύος 100 MW (25, 25 και 50 MW) και εγγυημένης χωρητικότητας 200 MWh. Επιπλέον, η HELLENiQ RENEWABLES σκοπεύει, με τα αδειοδοτημένα έργα της, να συμμετάσχει και στην Γ’ Ανταγωνιστική Διαδικασία υποβολής προσφορών για χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης ΣΑΗΕ, όταν αυτή προκηρυχθεί.

Εντός του 2023, ανακοινώθηκε η εξαγορά ομάδας φωτοβολταϊκών ισχύος 180 MW στην περιοχή της Κοζάνης και ομάδας φωτοβολταϊκών ισχύος 211 MW στην Ρουμανία. Τα έργα αυτά αναμένεται να τεθούν σε εμπορική λειτουργία σταδιακά μέχρι το 2025. Επιπλέον, η HELLENiQ RENEWABLES υπέγραψε δεσμευτική συμφωνία για την απόκτηση χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών στην Κύπρο, συνολικής ισχύος 26 MW. Τέλος, η HELLENiQ RENEWABLES συνεχίζει να εξετάζει εξαγορές στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. Οι στόχοι θα επιτευχθούν και μέσω οργανικής ανάπτυξης των έργων του χαρτοφυλακίου ανάπτυξης της εταιρείας, αλλά και μέσω εξαγορών.

Ως αποτέλεσμα της ταχείας υλοποίησης της στρατηγικής απόφασης για επενδύσεις σε ΑΠΕ, η συνολική σωρευτική αποφυγή εκπομπών CO_₂ από ΑΠΕ ξεπέρασε τους 750.000 τόνους CO_₂ από το 2013 (περίπου 350.000 τόνους μόνο από την παραγωγή του 2023), ενώ κατά το 2023 επενδύθηκαν πάνω από €48 εκατ. σε έργα ΑΠΕ.

Η HELLENiQ RENEWABLES ακολουθεί την πολιτική και τις διαδικασίες του Ομίλου σε θέματα Υγείας, Ασφάλειας και Περιβάλλοντος κατά την αδειοδότηση, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση όλων των έργων ΑΠΕ, με στόχο την αποφυγή κινδύνων και ατυχημάτων. Για κάθε νέο έργο ορίζεται υπεύθυνος μηχανικός, ο οποίος παρακολουθεί τα σχετικά θέματα, επιβλέπει τις εργασίες και το στάδιο της αδειοδότησης, καθώς και τη διάρκεια ισχύος των σχετικών αδειών, επιλαμβάνεται δε της αναθεώρησής τους.

Προτού ξεκινήσουν τα έργα γίνεται λεπτομερής εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων και των περιβαλλοντικών υποχρεώσεων, ορίζονται εξειδικευμένοι συνεργάτες σε θέματα ασφαλείας και περιβάλλοντος και απασχολείται αποκλειστικά εκπαιδευμένο προσωπικό με συνεχή παρακολούθηση τήρησης των διαδικασιών και δεικτών ασφαλείας και περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών απαιτήσεων για τη βιοποικιλότητα.

Σε ειδικές περιπτώσεις εκτέλεσης έργων που εκτελούνται εντός ή πλησίον των εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών του Ομίλου, τότε εκτός των παραπάνω, τηρούνται οι ειδικές διαδικασίες του Ομίλου σε συνεργασία με τις αρμόδιες Διευθύνσεις Υγείας, Ασφάλειας και Περιβάλλοντος.

Όλα τα εν λειτουργία έργα της HELLENiQ RENEWABLES διαθέτουν Φάκελο Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΥ), σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, καθώς και οι συνεργάτες διαθέτουν εγκεκριμένα εγχειρίδια ασφάλειας και διαδικασίες συντήρησης, ενώ οι ειδικοί περιβαλλοντικοί δείκτες παρακολουθούνται από εξειδικευμένους συνεργάτες σε συνεργασία με μηχανικούς της HELLENiQ RENEWABLES, σύμφωνα και με τους περιβαλλοντικούς όρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Όμιλος έχει ξεκινήσει τη διαδικασία κατάρτισης ενός εγχειριδίου Υγείας, Ασφάλειας και Περιβάλλοντος ειδικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, το οποίο εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2024.

Στο πλαίσιο των διατάξεων της Οδηγίας RED II για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Renewable Energy Directive) και αναφορικά με τη χρήση ΑΠΕ στον τομέα των μεταφορών, τόσο η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Δ.Ε.Π.Π.Π. Α.Ε., όσο και η ΕΚΟ ΑΒΕΕ, εφαρμόζουν πιστοποιημένο σύστημα διαχείρισης αειφόρων βιοκαυσίμων, σύμφωνα με τα πρότυπα 2BSvs. Tα εν λόγω συστήματα και των δύο εταιρειών έχουν πιστοποιηθεί από τον φορέα πιστοποίησης Bureau Veritas, στο πλαίσιο του συστήματος επαλήθευσης 2BSvs Verification Scheme.

Στο πλαίσιο της συμμόρφωσης με τις νέες προδιαγραφές της νομοθεσίας, ο Όμιλος προέβη έγκαιρα σε μέτρα αναβάθμισης των μονάδων παραγωγής και τη μετατροπή των υφιστάμενων μονάδων παραγωγής μεθυλαιθέρων (MTBE και TAME) του διυλιστηρίου Ασπροπύργου προς τις αντίστοιχες μονάδες παραγωγής αιθυλαιθέρων (ETBE/TAEE), χρησιμοποιώντας βιοαιθανόλη ως πρώτη ύλη στην αντίδραση αιθεροποίησης και πλέον οι δύο μονάδες λειτουργούν και παρέχουν τις ποσότητες βιοκαυσίμων που απαιτούνται.

Τα βιοκαύσιμα είναι τα μόνα που μπορούν άμεσα να υποκαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα και διατίθενται σήμερα σε μεγάλη κλίμακα για καύσιμα μεταφορών, ενώ παράλληλα η χρήση τους βοηθά στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από τα οχήματα και σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον μεταφορές, χωρίς να απαιτούνται ιδιαίτερες μετατροπές ούτε στα οχήματα ούτε στα δίκτυα διανομής.

Ο όρος βιοκαύσιμα προς το παρόν, στην ελληνική αγορά αναφέρεται κυρίως στο βιοντίζελ, ένα καύσιμο με παρόμοιες ιδιότητες με το ντίζελ, το οποίο χρησιμοποιείται ως συστατικό (μετά από ανάμειξη με το συμβατικό ντίζελ) σε όλα τα ντιζελοκίνητα οχήματα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή προδιαγραφή μείγματος.

Η θυγατρική του Ομίλου EKO ABEE, υποβάλλει στο Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος επαληθευμένες ετήσιες δηλώσεις χαρακτηριστικών βιωσιμότητας βιοκαυσίμων για τις ποσότητες και τιμές εκπομπών CO₂ των βιοκαυσίμων που διατίθενται στην εγχώρια αγορά σε μείγμα με ορυκτά καύσιμα.

Σημειώνεται ότι τα βιοκαύσιμα που χρησιμοποιήθηκαν συμβάλλουν σε μεγαλύτερη μείωση εκπομπών CO₂ σε σχέση με τα ελάχιστα όρια της Οδηγίας RED ΙΙ (ελάχιστο όριο μείωσης των εκπομπών κατά 50%).

Ο υπολογισμός της ετήσιας μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου γίνεται με βάση τα χαρακτηριστικά αειφορίας των διαφόρων πρώτων υλών βιοκαυσίμου που χρησιμοποιήθηκαν (δηλαδή με βάση την ένταση εκπομπών σε grCO₂/MJ) σε σχέση με τη μεσοσταθμική τιμή έντασης εκπομπών ορυκτών καυσίμων (94 grCO₂/MJ) και αναφέρεται στο ποσοστό βιοκαυσίμου που αναμιγνύεται με το ορυκτό καύσιμο.

Αναλυτικότερα, το βιοντίζελ που περιέχεται στο ντίζελ κίνησης συνέβαλε σε μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 65%, ενώ η βιοαιθανόλη που περιέχεται στη βενζίνη UNL95, UNL98 και UNL100 συνέβαλε σε μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 63,46%, 62,92% και 63,48% σε σχέση με το ορυκτό καύσιμο αναφοράς (και μεσοσταθμικά για τους τρεις τύπους βενζίνης το ποσοστό μείωσης εκπομπών CO₂ ανέρχεται στο 63,4%).

Επισημαίνεται ότι η μείωση των εκπομπών που εξασφαλίζουν τα βιοκαύσιμα εξαρτάται από τη διαθέσιμη στην αγορά πρώτη ύλη, καθώς και τη διαδρομή παραγωγής βιοκαυσίμου.

Πέραν της χρήσης βιοκαυσίμων στον τομέα των οδικών μεταφορών, το 2023 η HELLENiQ ENERGY συνέβαλε στη μείωση των εκπομπών και στον τομέα των αερομεταφορών, μετά τη συμφωνία μεταξύ της ΕΚΟ ΑΒΕΕ και της AEGEAN, για την προώθηση του βιώσιμου αεροπορικού καυσίμου SAF (Sustainable Aviation Fuel) σε περιεκτικότητα όγκου έως 4% στο αεροπορικό καύσιμο JET A1 για τις πτήσεις της από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης το 2023, αρχής γενομένης από τον Μάρτιο του 2022 με ποσοστό SAF 2% σε όλες τις πτήσεις της AEGEAN από το εν λόγω αεροδρόμιο.

Το SAF που παρέχεται είναι ευθυγραμμισμένο με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, κατασκευασμένο από 100% βιώσιμες ανανεώσιμες πρώτες ύλες, όπως χρησιμοποιημένα μαγειρικά έλαια και ζωικά λίπη από απόβλητα της βιομηχανίας τροφίμων, τα οποία επεξεργάζονται με υδρογόνο (HVO) και μετατρέπονται σε ανανεώσιμο προϊόν. Το SAF που χρησιμοποιήθηκε είχε μέση ένταση εκπομπών 11,42 gCO₂/MJ, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση εκπομπών κατά 87,18%.

Το μοναδικό πιστοποιητικό “Proof of Sustainability” συνοδεύει όλες τις διακινήσεις βιοκαυσίμων σε μείγμα με ορυκτά καύσιμα, το οποίο περιλαμβάνει πληροφορίες βάσει κριτηρίων αειφορίας, όπως ο τύπος των πρώτων υλών, η ποσότητα, η χώρα προέλευσης των πρώτων υλών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ο τρόπος υπολογισμού των εκπομπών.

Η ΗELLENiQ ENERGY, εστιάζοντας στους στόχους του «Vision 2025», αποδεικνύει έμπρακτα τη δέσμευσή της να μειώσει το ανθρακικό της αποτύπωμα και να συμβάλει ουσιαστικά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ενεργειακή και κλιματική μετάβαση του Ομίλου, της χώρας και της Ευρώπης, με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση καινοτόμων και ερευνητικών έργων. Μέσω της Διεύθυνσης Νέων Τεχνολογιών και Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας, ο Όμιλος προωθεί τη στρατηγική βιώσιμων επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής (π.χ. δέσμευση και χρήση CO₂, παραγωγή βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων, κυκλική οικονομία, παραγωγή υδρογόνου κ.λπ.) με την υποστήριξη ευρωπαϊκών και εθνικών χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων.

Την τελευταία τετραετία, η HELLENiQ ENERGY ανέλαβε μόνη της ή συμμετείχε μαζί με κορυφαία εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια, στην προετοιμασία, την υποβολή και υλοποίηση των παρακάτω ερευνητικών έργων.

Σημειώνεται ότι την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 38% ο βαθμός επιτυχημένων συμμετοχών σε ερευνητικά προγράμματα που επιδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση.